Dijital İkiz (Digital Twin) Nedir?

Dijital ikiz, fiziksel bir ürünün, sürecin ya da hizmetin gerçek dünyadaki davranışının ve oluşturduğu sonuçların sanal modeli olarak tanımlanır. IBM’in klasik tanımına göre dijital ikiz kavramı “fiziksel bir nesneyi doğru şekilde yansıtmak için tasarlanmış sanal bir modeldir.” 

Dijital ikiz, özünde fiziksel bir varlığı işlevselliği, özellikleri ve davranışı da dahil olmak üzere sanal ortamda dijital olarak kopyalayarak çalışır. Varlığın gerçek zamanlı dijital temsili, üründen veri toplayan akıllı sensörler kullanılarak oluşturulur.

Bu teknolojinin ne demek olduğunu anlamak için basit bir örnekle açıklayacak olursak; bir fabrikadaki makinenin gerçek zamanlı çalışma verilerini toplayan sensörlerle, o makinenin birebir dijital kopyasının bilgisayar ortamında oluşturulması ve sürekli güncellenmesi sürecidir. 

Ne İçin Dijital İkiz Teknolojisi Kullanılabilir?

Dijital ikiz teknolojisi, gerçek hayatta test etmenin maliyetli ve zor olduğu karmaşık ürünlerden elde edilen verilerle oluşturulmuş bir dijital model üzerinde testler yapmayı mümkün kılar. 

• Tasarım ve Ürün Geliştirme Alanında: Dijital ikiz, tasarım ve ürün geliştirme alanının olmazsa olmazlarındandır. Tasarımların ne kadar yeterli ve etkili olabileceğini önceden görüp uygun kararlar almamıza olanak sağlar. Ürün tasarımı ve geliştirilmesi daha az maliyetle ve daha kısa sürede tamamlanır çünkü tekrarlanan simülasyonlar çoklu kısıtlamaları kullanarak en uygun hale getirilmiş tasarımı sunar.
• Üretim Süreçlerinde: Üretimde dijital ikiz, kalite, maliyet ve verimlilik gibi etkenlerin imalat sürecini nasıl etkileyeceğini henüz üretim aşamasındayken dijitalleşme yoluyla ortaya koyar. Dijital ikizler, üretim sürelerini azaltırken üretimi daha üretken ve akıcı hale getirebilir. ML/AI ile oluşturulmuş geribildirimler ile üretilen malzemelerin sürekli kalite kontrolünün yapılması öncelikle ürün kalitesinin artırılmasını sağlar.
• Operasyonel Faaliyetlerde: Dijital ikiz operasyonel faaliyetlerde birçok fayda sağlamaktadır. Arızaların oluşmadan önlenmesinde ve tespit edilmesinde, sistemin ya da ürünün uzaktan izlenmesinde, oluşan problemlerin uzaktan çözüme ulaştırılmasında, uyarı sistemlerinin geliştirilmesinde önemli faydalar sağlar.
• Tahmine Dayalı Bakım İçin: Süreç kötüleşmeden veya arızalanmadan önce bir parçanın ne zaman değiştirileceği ve bileşenlerin bütünüyle kullanılması arasında en etkili noktayı bularak, dijital ikiz gerçek zamanlı geribildirim sağlar. 
• Tedarik Zinciri Optimizasyonu İçin: Dijital ikizler envanterin ne kadar süre gideceği, ne zaman yenileneceği ve tedarik zinciri kesintilerinin nasıl minimum düzeye indirileceğine dair farkındalık sağlar. Yakıt ve gaz endüstrisi, depolama sırasında ve teslimatın ortasında tedarik zinciri darboğazlarını azaltmak için bu teknolojiyi aktif olarak kullanmaktadır.

Dijital İkizlerin Avantajları Nelerdir?

Dijital ikiz teknolojisi, işletmelere ve kullanıcılarına çok boyutlu avantajlar sunarak modern iş dünyasında vazgeçilmez bir araç haline gelmiştir. Bu teknolojinin faydaları, maliyet tasarrufundan performans optimizasyonuna kadar geniş bir yelpazede kendini göstermektedir.

1. Geliştirilmiş Performans: Dijital ikizler tarafından sağlanan gerçek zamanlı bilgiler ve öngörüler, ekipmanının, fabrikanın veya tesislerinin performansını optimize etmenizi sağlar. Sorunlar ortaya çıktıkça ele alınabilir ve böylece sistemlerin en iyi şekilde çalışması sağlanır ve arıza süreleri azalır. 
2. Tahmine Dayalı Özellikler: Dijital ikizler, binlerce ekipmandan oluşsa bile üretim fabrikasının, ticari binanın veya tesisin eksiksiz bir resmini ve dijital görünümünü sunabilir. Akıllı sensörler her bileşenin çıktısını izleyerek sorunları veya arızaları meydana geldiği anda belirtir. Ekipmanın tamamen bozulmasını beklemek yerine sorunların ilk belirtisinde harekete geçilmesini sağlar.
3. Uzaktan İzleme Kapasitesi: Dijital ikizlerin sanal yapısı, tesisleri uzaktan izleyebileceğiniz ve kontrol edebileceğiniz anlamına gelir. Uzaktan izleme aynı zamanda daha az insanın potansiyel olarak tehlikeli endüstriyel ekipmanı kontrol etmesi gerektiği anlamına gelir. Bu da işçi güvenliğini artırır.
4. Hızlandırılmış Üretim Süresi: Dijital kopyalar oluşturulması, ürün ve tesislerin üretim süresini henüz üretilmeden önce hızlandırabilir. Senaryolar çalıştırarak ürününün veya tesisin arızalara nasıl tepki verdiğini gösterir ve esas üretime geçmeden önce gerekli değişikliklerin yapılmasını sağlar.
5. Maliyet ve Zaman Tasarrufu: Dijital ikiz ayrıca işletme maliyetini azaltır, ekipman ve varlıkların ömrünü uzatır. Temsil ettikleri nesnenin ömrünü uzatarak ve çalışma performansını optimize ederek işletme giderlerini ve potansiyel sermaye giderlerini düşürebilir. Gelişen teknoloji ile beraber, dijital ikizler çokça zaman ve maliyet tasarrufu sağlayacaktır.
6. Risk Azaltma: Potansiyel arızaları öngörme ve bakım gereksinimlerini belirleme imkanı sayesinde riskler azaltılır. Arıza nedeniyle kaza ve planlanmamış duruş riskini azaltabilir, arızayı oluşmadan önce tahmin ederek bakım maliyetlerini düşürebilir.
7. Sürekli İyileştirme: Dijital ikiz, özelleştirme modellerini analiz ederek sürekli iyileştirmeler sunabilir ve gerçek zamanlı performans testi yoluyla ürün kalitesini garanti edebilir. Farkındalığı geliştirerek, kullanılan alanda optimizasyonu ve önleyici bakım için değişebilen koşullarla ilgili çalışmaları iyileştirip, geleneksel çalışma yaklaşımlarına değer katar.
8. Çevresel Sürdürülebilirlik: Enerji verimliliği ve çevre dostu projelerle birlikte dijital ikizler sürdürülebilir bir çevreye katkı sağlar. Bu teknoloji, kaynakların daha verimli kullanılmasını ve çevresel etkinin minimize edilmesini mümkün kılar.

Dijital İkiz Çeşitleri (Türleri) Nelerdir?

Dijital ikiz teknolojisi, karmaşıklık seviyesi ve uygulama alanına göre farklı türlerde sınıflandırılır. Bu çeşitlilik, hem teknik karmaşıklık hem de zaman bazlı kullanım açısından değerlendirildiğinde sistematik bir hiyerarşi ortaya çıkar.

1. Zaman Bazlı Dijital İkiz Türleri

• Dijital İkiz Prototipi (DTP): Bu tür, fiziksel bir ürün oluşturulmadan önce gerçekleştirilen dijital ikiz modelidir. Tasarım aşamasında kullanılan bu yaklaşım, ürün geliştirme sürecinde potansiyel sorunları önceden tespit etmeyi ve maliyetli hataları önlemeyi amaçlar.
• Dijital İkiz Örneği (DTI): Fiziksel ürün üretildikten sonra farklı kullanım senaryolarında testler çalıştırmak için kullanılan dijital ikiz türüdür. Bu model, gerçek dünya koşullarında ürünün nasıl performans göstereceğini analiz etmek için kritik öneme sahiptir.
• Dijital İkiz Toplamı (DTA): Bu tür, bir ürünün yeteneklerini belirlemek, prognozları çalıştırmak ve çalışma parametrelerini test etmek için DTI bilgilerini toplar. En kapsamlı dijital ikiz türü olarak büyük ölçekli analizler ve stratejik kararlar için kullanılır.

2. Karmaşıklık Bazlı Dijital İkiz Türleri

• Bileşen İkizleri (Parça İkizleri): Tüm sistemin tek bir parçasının dijital temsilidir. Bunlar, rüzgar türbini içindeki motor gibi bir varlığın çalışması için gereken temel parçalardır. En basit dijital ikiz türü olarak, tek bir bileşenin davranışını ve performansını modeller.
• Varlık İkizleri: Dijital ikiz terminolojisinde, varlıklar daha kapsamlı bir sistemin parçası olarak birlikte çalışan iki veya daha fazla bileşendir. Varlık ikizleri, bileşenlerin nasıl etkileşime girdiğini ve bilinçli kararlar almak için analiz edebileceğiniz performans verilerini ürettiğini sanal olarak temsil eder.
• Sistem İkizleri (Birim İkizleri): Varlık ikizlerinden daha yüksek bir soyutlama seviyesine sahip olan ikizlerdir. Bir sistem ikizi, daha geniş bir sistemin parçası olarak farklı varlıkların birlikte nasıl çalıştığını gösterir. Sistem ikizi teknolojisinin sunduğu görünürlük, performans iyileştirmeleri veya verimlilikler hakkında karar vermenizi sağlar.
• Süreç İkizleri: En kapsamlı dijital ikiz türü olan süreç ikizleri, bütün bir nesnenin dijital ortamını gösterir. Çeşitli bileşenlerinin, varlıklarının ve birimlerinin birlikte nasıl çalıştığı konusunda fikir sahibi olmanızı sağlar. 

Hangi Sektörlerde Dijital İkiz (Digital Twin) Teknolojisi Kullanılabilir?

Dijital ikiz teknolojisi, çeşitli endüstrilerde geniş kullanım alanlarına sahiptir ve her sektörde kendine özgü avantajlar sağlamaktadır:

• Üretim ve Endüstri 4.0: Dijital ikizler, üretim sektöründe süreçleri optimize etmek ve kaliteyi artırmak amacıyla yaygın olarak kullanılır. Tasarım ve planlamadan mevcut tesislerin bakımına kadar tüm üretim yaşam döngüsü boyunca kullanılır. 
• Otomotiv Sektörü: Otomotiv sektörü, dijital araç modelleri oluşturmak için dijital ikizleri kullanmaktadır. Dijital ikizler, aracın fiziksel davranışının yanı sıra yazılım, mekanik ve elektrik modelleri hakkında da fikir verebilir. Bir aracın operasyonel verilerini toplayıp analiz ederek gerçek zamanlı olarak durumunu değerlendirmek ve ürün iyileştirmelerine yönelik bilgilendirme yapmak mümkün hale gelmiştir. 
• Enerji Sektörü: Dijital ikizler, enerji sektöründe stratejik proje planlamasını desteklemek ve açık deniz kurulumları, rafine tesisleri, rüzgar çiftlikleri ve güneş enerjisi projeleri gibi mevcut varlıkların performansını ve yaşam döngülerini optimize etmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Enerji santralleri ve altyapı projelerinde, enerji tüketimi ve maliyetleri azaltmak için bu teknolojiden faydalanılır.
• İnşaat Sektörü: İnşaat ekipleri, ticari projeleri ve konut ile altyapı projelerini daha iyi planlamanın yanı sıra mevcut projelerin nasıl ilerlediğine dair gerçek zamanlı bir görüntü sağlamak için dijital ikizler oluşturur. Mimarlar, binaların 3B modellemesini dijital ikiz teknolojisiyle birleştirip proje planlamalarının bir parçası olarak dijital ikizleri kullanmaktadır.
• Sağlık Hizmetleri: Dijital ikizler sağlık sektöründe çeşitli durumlarda kullanılmaktadır. Hastanelerin, diğer sağlık tesislerinin, laboratuvarların ve insan vücudunun tamamının sanal ikizlerini oluşturmayı içerir. Organları modellemek ve hastaların belirli tedavilere nasıl tepki verdiğini göstermek amacıyla simülasyonlar çalıştırmak için kullanılır. 
• Perakende Sektörü: Üretim ve sanayinin dışında, dijital ikiz perakende sektöründe, ister bir alışveriş merkezi düzeyinde isterse bireysel mağazalar için olsun, müşteri deneyimini modellemek ve artırmak amacıyla kullanılıyor. Bu teknoloji, müşteri davranışlarını analiz etmek ve satış stratejilerini optimize etmek için değerli veriler sağlar.
• Tarım Sektörü: Tarımda dijital ikiz teknolojisi, mahsul yönetimi, toprak analizi ve iklim modellemesi gibi alanlarda devrim yaratmaktadır. Tarla koşullarının dijital ikizleri oluşturularak, optimal sulama zamanları, gübre kullanımı ve hasat dönemleri belirlenebilir. 
• Ulaşım ve Lojistik: Akıllı ulaşım sistemleri ve otonom araçlar geliştirilirken dijital ikizlerden yararlanılmaktadır. Lojistik planlama, trafik yönetimi ve ulaşım altyapısının optimizasyonu için bu teknoloji kritik bir rol oynamaktadır.
• Akıllı Şehirler: Dijital ikiz ayrıca şehirlerin ekonomik, çevresel ve sosyal olarak daha sürdürülebilir hale gelmesine yardımcı olmak için de kullanılabilir. Sanal modeller planlama kararlarına rehberlik edebilir ve modern şehirlerin karşılaştığı birçok karmaşık zorluğa çözümler sunabilir.
• Afet Yönetimi: Dijital ikiz, daha akıllı altyapıların, acil durum müdahale planlarının ve iklim değişikliğinin izlenmesinin bilinçli bir şekilde oluşturulması yoluyla küresel iklim değişikliğiyle mücadeleye yardımcı olur.

Nasıl Dijital İkiz Kullanılır?

Dijital ikiz uygulaması, fiziksel varlıktan dijital modele veri akışını sağlayarak gerçek zamanlı analiz ve optimizasyon imkanı sunarak kullanılır. Adım adım Dijital İkiz (Digital Twin) kullanımı aşağıdaki gibidir: 

1. Dijital İkiz Yaşam Döngüsü: Dijital ikizin yaşamı, uygulamalı matematik veya veri bilimi alanındaki uzmanların, orijinalini simüle eden bir matematiksel model geliştirmek amacıyla fiziksel bir nesnenin veya sistemin fiziğini ve operasyonel verilerini araştırmasıyla başlar. Geliştiriciler, sanal bilgisayar modelinin gerçek dünya versiyonundan veri toplayan sensörlerden geri bildirim alabilmesini sağlar.
2. Veri Toplama Süreci: Fiziksel sistem veya nesne üzerindeki sensörler, sıcaklık, basınç, hız gibi çeşitli verileri toplar. Bu sensörler, çevresel ve işlevsel koşullardaki değişiklikleri gerçek zamanlı olarak takip eder. Veri toplama sürecinde, kesintili veya sürekli bir üretim sürecinde çeşitli IoT sensörleri (işletim teknolojisi verileri – OT) ve kurumsal veriler (bilişim teknolojisi – IT) yardımıyla sistem ve süreç verileri toplanır.
3. Veri Entegrasyonu ve İşleme: Toplanan veriler, veri işleme birimleri aracılığıyla dijital ikiz platformuna entegre edilir. Bu veriler bir analiz motorunda işlenerek anlamlı bilgiler haline getirilir. Dijital ikiz, ihtiyacınıza göre karmaşık veya basit olabilir; farklı miktardaki veriler, modelin gerçek dünyadaki fiziksel versiyonu ne kadar hassas bir şekilde simüle ettiğini belirler.

Dijital İkiz Kullanan Firmalar ve Kullanım Örnekleri Nelerdir?

Dijital ikiz teknolojisi, dünya çapında önde gelen şirketler tarafından benimsenmiş ve çeşitli sektörlerde başarılı uygulamalar sergilemektedir. 

• GE (General Electric) – Rüzgar Enerjisi: GE mühendisleri rüzgâr türbininin bir dijital ikizini geliştirdi, bu da türbinin dönmesini ve kendini rüzgara göre pozisyonlamasını sağlıyor. Ayrıca dijital ikiz, sanal sensörler aracılığıyla motorların çeşitli kısımlarındaki sıcaklığı da simüle edebiliyor. Bu uygulama, rüzgar enerjisi verimliliğini artırırken bakım maliyetlerini düşürmektedir.
• Formula 1 Otomotiv Yarışları: Her saniyenin önemli olduğu Formula 1 otomobil yarışlarında performansları iyileştirmek için dijital ikiz teknolojisi kullanılmaktadır. Kullanılan simülasyon, sürücünün ve otomobil ekibinin hangi ayarlamaların performansı artırabileceğini önceden bilmesine yardımcı oluyor. Bu teknoloji, yarış stratejilerinin optimize edilmesinde kritik rol oynamaktadır.
• Singapur Akıllı Şehir Projesi: Dijital ikiz teknolojisi Singapur’da şehircilik açısından kullanılmaya başladı. Dijital İkiz teknolojisi ile şehir planlamacılarının, enerji tüketiminin verimliliği ve vatandaşları için hayatı iyileştirebilecek birçok uygulamayı anlamasına ve geliştirilmesine yardımcı oluyor. Bu proje, akıllı şehir konseptinin en başarılı örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir.
• Otomotiv Endüstrisinde Kalite Kontrolü: Otomotiv endüstrisinde yapılan son boya kontrolü dijital ikiz teknolojisinin en üstüne kurulu bilgisayar görüntüsüyle yapılmaktadır. Bu uygulama, üretim kalitesini arttırırken hatalı ürünlerin erken tespit edilmesini sağlamaktadır.
• AWS IoT TwinMaker: Amazon Web Services, dijital ikiz teknolojisi konusunda AWS IoT TwinMaker ile kapsamlı çözümler sunmaktadır. Bu platform, binaları, fabrikaları, üretim tesislerini, üretim hatlarını ve endüstriyel ekipmanları dijital olarak çoğaltmak için gerekli araçları sunar. Sistemlerin 3B görselleştirmelerini oluşturmak için bilgisayar destekli tasarım (CAD) ve bina bilgisi modelleme (BIM) dosyaları gibi mevcut 3B modeller platform üzerinde kullanılabilir.

Dijital İkiz (Digital Twin) Teknolojisinin Geleceği Nedir?

Dijital ikiz teknolojisinin geleceği, hızla gelişen teknolojik altyapı ve artan endüstriyel ihtiyaçlar doğrultusunda oldukça parlak görünmektedir. 

Mevcut büyüme trendleri ve teknolojik gelişmeler, bu alanın önümüzdeki yıllarda köklü dönüşümler yaşayacağını işaret etmektedir.

• Pazar Büyümesi ve Ekonomik Projeksiyon: Dijital ikizler şu anda üretim alanında o kadar kökleşmiş durumda ki, 2026 yılında global endüstri piyasasının 48 Milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Bu exponansiyel büyüme, teknolojinin gelecekteki potansiyelini açıkça ortaya koymaktadır.
• Teknolojik Altyapının Gelişimi: Dijital ikiz teknolojisinin gelecekte daha fazla sektörde benimsenmesi beklenmektedir. Gelişen yapay zeka algoritmaları ve IoT altyapısının genişlemesiyle, dijital ikizlerin daha akıllı ve öngörücü bir hale gelmesi öngörülmektedir. Uç hesaplama, yapay zeka (AI), veri bağlantısı, 5G bağlantı ve Nesnelerin İnterneti (IoT) alanındaki gelişmeler dijital ikizlerin uygun maliyetli olmasını sağlamıştır ve bugünün veriye dayalı işletmelerinde bir zorunluluk haline gelmiştir.
• 5G ve Yüksek Hızlı Bağlantıların Etkisi: Özellikle 5G gibi yüksek hızlı bağlantılar ve büyük veri analizleri, dijital ikizlerin gerçek zamanlı olarak daha ayrıntılı analiz yapabilmesini sağlayacaktır. Bu gelişme, dijital ikizlerin daha hassas ve gerçek zamanlı tepki verebilmesini mümkün kılacak, böylece teknolojinin etkinliği dramatik olarak artacaktır.
• Sektörel Genişleme: Gelişen teknoloji ile beraber önümüzdeki yıllarda, dijital ikiz kullanımı büyük bir artış gösterecek ve dijital ikiz kavramının kullanım alanları giderek genişleyecektir. Bu gelişmelerle birlikte dijital ikizlerin, akıllı şehirler, sağlık hizmetleri ve sürdürülebilir enerji projelerinde önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir.
• İş Yapma Yöntemlerinde Köklü Değişim: Gerçek dünyada yapılması pahalı veya riskli olan denemelerin hemen hepsi önce dijital ortamlarda analiz edildikten sonra fiziksel dünyaya aktarıldığından, dijital ikizler çokça zaman ve maliyet tasarrufu sağlayacaktır. Bu bağlamda dijital ikiz yönteminin kullanılmasıyla gelecekte iş yapma yöntemlerinde köklü değişiklik yaşanacaktır.
• Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi Entegrasyonu: Yapay zeka, makine öğrenimi ve yazılım analitiği gibi teknolojilerin verilerle bütünleştirilmesiyle dijital ikiz, fiziksel bir muadilinin yanında veya yerine güncellenebilen bir simülasyon modeli oluşturur. Bu, şirketlerin tasarımdan dağıtıma ve hatta devre dışı bırakmaya kadar tamamen bilgisayarlı bir geliştirme döngüsünü değerlendirmelerine olanak tanır.

Türkiye’de Dijital İkiz Teknolojisi Nasıl Oluşturulur?

Türkiye’de dijital ikiz teknolojisinin geliştirilmesi ve uygulanması, ülkenin dijital dönüşüm hedefleri ve teknolojik altyapı kapasitesi çerçevesinde şekillenmektedir. 

Bu süreç, hem kamu sektörü hem de özel sektör işbirlikleri ile desteklenmekte ve stratejik adımlarla hayata geçirilmektedir.

1. Kamu Sektörü Öncülüğündeki Projeler: Türkiye’de dijital ikiz teknolojisinin en önemli örneklerinden biri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hayata geçirilen “Kentsel Yerleşim ve Gelişme Alanlarında 3 Boyutlu Topoğrafya ve Bina Modeli Oluşturma” projesidir. Bu proje kapsamında tüm şehirlerin 3 boyutlu dijital ikizi oluşturulmuş, böylece afetlere önceden önlem alınması ve imar barışına girmeyen yapıların tespit edilmesi hedeflenmiştir. 
2. Teknolojik Altyapı Gereksinimleri: Türkiye’de dijital ikiz teknolojisi oluşturmak için öncelikle güçlü bir teknolojik altyapı gereklidir. Bu altyapı şu bileşenleri içermelidir:
3. IoT Sensör Ağları: Fiziksel varlıklardan veri toplamak için yaygın sensör ağlarının kurulması gerekir. Bu sensörler, sıcaklık, basınç, nem, titreşim gibi çeşitli parametreleri gerçek zamanlı olarak izleyebilmelidir.
4. Veri İşleme ve Analitik Platformları: Toplanan büyük veri setlerini işleyebilecek yerel analitik platformlarının geliştirilmesi kritik önem taşır. Bu platformlar, makine öğrenimi ve yapay zeka algoritmalarını desteklemelidir.
5. Bulut Bilişim Altyapısı: Dijital ikizlerin çalışması için ölçeklenebilir bulut altyapısına ihtiyaç vardır. Türkiye’de yerel bulut sağlayıcıların kapasitesinin artırılması bu açıdan önemlidir.
6. Düzenleyici Çerçeve: Dijital ikiz teknolojisinin yaygın kullanımı için uygun yasal ve düzenleyici çerçevenin oluşturulması gerekir. Bu çerçeve, veri paylaşımı, gizlilik hakları ve teknoloji standardları konularını kapsamalıdır.
7. Uluslararası İşbirlikleri: Türkiye’nin dijital ikiz teknolojisinde hızla ilerleyebilmesi için uluslararası işbirlikleri kritik önem taşır. Özellikle Avrupa Birliği’nin Horizon programları ve diğer uluslararası araştırma konsorsiyumlarına katılım, teknoloji transferi açısından değerlidir.
8. Pilot Proje Yaklaşımı: Türkiye’de dijital ikiz teknolojisinin başarılı bir şekilde uygulanması için aşamalı bir yaklaşım benimsenmelidir. Önce belirli sektörlerde pilot projelerle deneyim kazanılmalı, ardından bu deneyimler diğer sektörlere yaygınlaştırılmalıdır.